Ο Δήμος Εορδαίας βρίσκεται σε θέση προς το κέντρο του λεκανοπεδίου, που περιβάλλεται από τους ορεινούς όγκους του Βερμίου ανατολικά του Ασκίου/ Σινιάτσκου δυτικά και του Βόρα/Καιμακτσαλάν προς Βορρά και βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 600 μέτρων. Ειδικότερα είναι βόρεια της Κοζάνης, ανατολικά της Καστοριάς σε απόσταση 55 χιλιομέτρων, νότια, νοτιοανατολικά της Φλώρινας σε απόσταση 54 χιλιομέτρων και νοτιοδυτικά της Έδεσσας σε απόσταση 54 χιλιομέτρων Είναι εγκατεστημένος στο κέντρο της λιγνιτικής λεκάνης της Δυτικής Μακεδονίας και των ατμοηλεκτρικών σταθμών της Δ.Ε.Η. και δίκαια θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν «η πρωτεύουσα της ενέργειας». Η χωροθέτηση του δήμου σε κεντρικό σημείο της περιφέρειας τον καθιστά σημαντικό εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο και παράλληλα συνδετικό κρίκο μεταξύ του βόρειου και του νότιου τμήματος της Δυτικής Μακεδονίας. 

Η απασχόληση επικεντρωνόταν κυρίως στον τομέα της ενέργειας στην περιφερειακή οικονομία αλλά και η συμβολή του στη συνολική παραγωγή σε εθνικό επίπεδο καθιστώντας τη ∆υτική Μακεδονία ως το ενεργειακό κέντρο της χώρας. Εικόνα η οποία βέβαια έχει αλλάξει λόγω οικονομικής κρίσης ενώ σύμφωνα με δεδομένα του 2014, το 19,22 % των απασχολούμενων εργάζεται στον πρωτογενή τομέα, το 29,59 % στον δευτερογενή και το 48,07% στον τριτογενή. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα και αύξηση στον τριτογενή. Το ποσοστό ανεργίας στην Περιφέρεια φθάνει το 27%.

Πίνακας: Δημοτικές/Τοπικές Κοινότητες και οικισμοί των ΔΕ Πτολεμαΐδας, Αγίας Παρασκευής, Βερμίου, Βλάστης, Μουρικίου του Δήμου Εορδαίας

*Στον άνω πίνακα δεν συμπεριλαμβάνονται οι οικισμού οι οποίοι εμφανίζουν μηδενικό  πληθυσμό. Συγκεκριμένα ο οικισμός Ξενοδοχείο Πτολεμαίος,το στην ΔΚ Πτολεμαϊδας και Παρχάρι,το 

·        Ο μόνιμος πληθυσμός στο σύνολο του Δήμου Εορδαίας ανέρχεται σε 45.592 κατοίκους (απογραφή ΕΛ.ΣΤΑΤ. 2011).

·        Από την ανάλυση των βασικών στοιχείων για την μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου στο σύνολο του, προκύπτει ότι σε βάθος τριών δεκαετιών (1991, 2001, 2011) ο πληθυσμός παρουσίασε αύξηση της τάξεως περίπου του 10% μόνο στην ΔΕ Πτολεμαΐδας. Αντίθετα σε όλες τις υπόλοιπες ΔΕ παρουσιάζεται μείωση. Πιο συγκεκριμένα, μεγαλύτερη μείωση παρατηρείται στην ΔΕ Βλάστης (-57,25%) ενώ ακολουθούν οι ΔΕ Αγίας Παρασκευή με ποσοστό μείωσης 26,44%, η ΔΕ Μουρικίου (-17,50%) και τέλος η Δε Βερμίου (-15,48%). 

Πίνακας: Πληθυσμιακή εξέλιξη των Δ.Ε Πτολεμαΐδας, Αγίας Παρασκευής, Βερμίου, Βλάστης, Μουρικίου του Δήμου Εορδαίας 1991-2001-2011 (πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.)

Σύμφωνα με τον ν.3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) Αρθ. 5, ως σημαντικά στοιχεία φυσικού περιβάλλοντος (οικοτόπων και ειδών) είναι οι περιοχές Natura, τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ), τα Εθνικά Πάρκα, οι Εθνικοί Δρυμοί κ.λπ. 

Εντός των ορίων των ΔΕ Πτολεμαΐδας, Αγίας Παρασκευής, Βερμίου, Βλάστης, Μουρικίου Δήμου Εορδαίας εντοπίζονται τα εξής σημαντικά στοιχεία και προστατευόμενες περιοχές φυσικού περιβάλλοντος:

●       Δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000:  ΟΡΟΣ ΒΕΡΜΙΟ (GR1210001 - SCI A). Με έκταση  25399.59 εκτ. Φορέας Διαχείρισης: Προστατευόμενων Περιοχών Φορέας Διαχείρισης Βόρα Πάικου Βερμίου

·        Καταφύγια Άγριας Ζωής:  

o       Κορώνα (Μεσοβουνίου), κωδικό K109, ΦΕΚ 729/Β/30-8-79

o       Καρυοχώρι-Σπηλιά, κωδικό K118,  ΦΕΚ 586/Β/96

o       Κουρί (Πτολεμαΐδας), κωδικό K114,  ΦΕΚ 769/Β/76

o       Λαμπανίτσα (Άρδασσας-Βλάστης), κωδικό K132,  ΦΕΚ 350/Β/17-5-93

o       Σισάνι - Νάματα Δήμου Ασκίου, κωδικό K884,  ΦΕΚ 636/Β/28-05-01

Μεγάλης σημασίας αποτελεί το γεγονός πως το έτος 2021 ξέσπασε πυρκαγιά στα νοτιοανατολικά του Δήμου στη θέση Πολύμυλος. Ο Κυρίαρχος τύπος κάλυψης γης ήταν φυσικός βοσκότοπος και η καμένη έκταση ήταν 1016.85 εκτάρια.